Oleh : Siti Nur
Aisyah Bt Jismis
Pendahuluan
Waliudin Abu
Zaid Abd al-Rahman ibn Muhammad ibn Khalid ibn al-Khattab atau lebih tersohor
dengan jolokan Ibn Khaldun dilahirkan di Tunisia pada tahun 1332M. Seperti mana
Ibn Sina, Ibn Khaldun juga berasal daripada keluarga berada yang begitu
cenderung dalam bidang akademik dan politik. Status keberadaan ini digunakan sebaik
mungkin bagi tujuan menambah ilmu pengetahuannya dalam segala bidang yang
diterokai. Bapanya seorang pemerintahan tentera yang alim dalam selok-belok
agama. Ibn Khaldun memulakan karier pengajiannya dibawah seliaan ayahnya
sendiri dan beberapa orang ulama lain di Tunisia dengan menghafal al-Quran dan
al-hadis serta pengajian tafsir, fiqh, bahasa Arab dan sastera. Setelah mampu
menguasai sebahagian besar ilmu-ilmu agama dan bahasa berusia 16 tahun, beliau
mempelajari serta mendalami ilmu logik dan falsafah. Pada tahun 1347M, Ibn
Khaldun mulai menjalin hubungan rapat dengan keluarga pemerintah Morocco,
Sultan Ibn Hasan al-Marini. Pada tahun 1351M, beliau menjawat jawatan kerajaan
di bahagian surat-menyurat di bawah pemerintah Muhammad Tafrakin.
Ibnu khaldun
merupakan seorang tokoh terkemuka dunia yang banyak menyumbang kepada dunia
dalam pelbagai bidang khususnya bidang falsafah. Nama sebenar Ibnu khaldun
ialah Abdul Al Rahman ibn muhammad ibn khaldun berasal daripada keturunan
khalid bin uthman iaitu seorang tertera yaman yang pernah bergabung tentera
Andalusia semasa di Andalusia, nama khalid bertukar kepada khaldun. Ibnu
khaldun berketurunan Arab dari yaman yang berhijrah ke Andalus. beliau
merupakan seseorang yang tekun menuntut ilmu walaupun sibuk menjalankan urusan
pentadbiran. beliau telah mempelajari ilmu agama seperti fikah tafsir, hadis,
dan ilmu-ilmu naqli seperti logik, falsafah, mtematik dan bahasa arab.
Ibnu khaldun
menekankan aspek-aspek dalaman bagi sesuatu peristiwa kerana sejarah berhubung
rapat dengan latar belakang masyarakat, tIdak seperti ahli sejarah sebelumnya.
Ibnu khaldun dianggap oleh sarjana sarjana barat sebagai tokoh dan ahli fikir
yang tiada bandinganya dan memberi sumbangan besar kepada manusia di dunia
seperti mana yang dinyatakan oleh tonybee.
Karya-karya ibnu
khaldun yang terkenal ialah Al muqaddimah, at-Ta’riff bin ibnu khaldun (sebuah
kitab autobiografi, catatan dari kitab sejarahnya) muqaddimah (bercorak sosial,
sejarah dan falsafah), lubab al muhassal fi ushul ad diin (sebuah kitab tentang
permasalahan dan pendapat-pendapat teologi yang merupakan ringkasan dari kitab
muhassal afkaar al-mutaqaddimin wa al-muta’akhiriin karya imam fakhruddin
ar-razi.
BIOGRAFI
Nama lengkap :
Abu Zayd Abd Al Rahman ibn Muhammad ibn Khaldun Al hadarami
Tarikh lahir :
27 Mei 1332
Tarikh meninggal
dunia : 17 1406 (pada umur 73 tahun)
Karier : seorang
sejarawan muslim dari tunisa yang sering disebut sebagai bapa kepada ilmu
histografi, sosiologi, dan ekonomi
Karya : Al
muqaddimah, kitab al ‘ibar, at-Ta’riff, lubab al muhassal fi Ushul ad-Diin
Bidang ilmu : Al
quran, tafsir, hadis, usul fikih, tauhid, fikih mazhab maliki, ilmu nahwu dan
sharaf, ilmu balaghnah, fizik dan matematik.
1) SUMBANGAN
IBNU KHALDUN DALAM BIDANG POLITIK
Ibnu khaldun
merupakan seorang yang sangat berani. Beliau hidup didalam zaman yang sering
berlaku pergolakkan, pembunuhan pemimpin, penggulingan sultan, fitnah terhadap
pemimpin dan ancaman dipenjarakan. Namun, Ibnu Khladun tidak sesekali takut
dengan keadaan politik yang tidak stabil ini. Semasa Ibnu Khaldun di Kota Fez,
beliau telah dilantik oleh Sultan Abu Anan untuk menjawat jawatan setiausaha
dan beberapa jawatan penting yang lain. Disebalik kesibukan hariannya, Ibnu
Khladun sempat untuk berguru dengan ulama-ulama dan saterawan yang telah
berhijrah dari Tunisa ke Fez akibat serangan wabak taun yang serius di Tunisa.
Semasa di Fez ibnu khaldun telah berguru dengan Lisanuddin bin Al-khatib,
pengarang kitab Tarikh Gharnatah (Sejarah Granada). Tambahan pula pada ketika
itu, perpustakaan di Fez dikatakan perpustakaan Islam terlengkap pada masa itu.
Keadaan di kota ini sangat membantu Ibnu Khaldun dalam menimba ilmu
pengatahuan.
Selain itu, Ibnu
Khaldun mempunyai sifat kepimpinan yang tinggi dalam dirinya. Beliau telah
mewarisi sifat ini daripada nenek moyangnya. Beliau telah menjawat banyak
jawatan penting sepanjang usianya antaranya ialah setiausaha negara di istana
Sultan Abu Ishaq Bin Abi Yahya dan Sultan Abu Annan, anggota Majlis Ilmiah.
anggota Jabatan Setiausaha Sulit Sultan Abu Salim bin Abi Al-Hasan di Fez, duta
Granada, Perdana Menteri (Hajib) Bougie dan Ketua Hakim (Qadhi Al-Dudhah) di
Mesir. Ibnu Khldun menjawat jawatan penting dipelbagai negeri dan pelbagai
kerajaan pemerintah. Hal ini disebabkan kerana kecekapannya dalam mentadbir
serta keupayaannya untuk mengemukakan idea-idea bagi memajukan negara.
Tambahan pula,
Ibnu Khaldun mempunyai hubungan baik dengan pemimpin negeri-negeri tersebut
sehingga beliau ditawarkan beberapa jawatan penting oleh kerajaan. Ibnu Khaldun
merupakan seorang yang pandai mengambil hati orang lain. Ketika Ibnu Khaldun
menjadi setiausaha kepada Sultan Annan di Talmasan, beliau cuba merancang untuk
membebaskan pemimpin Bijaiyah yang telah dipenjarakan selepas kerajaanya digulingkan.
Namun nasib tidak menyebelahi Ibnu Khladun. Sultan mengetahui perancangannya
itu dan telah murka kepada Ibnu Khaldun. Beliau telah dipenjarakan oleh sultan
selama dua tahun. Selama didalam penjara, beliau sentiasa berusaha untuk
menghubungi sultan bagi meminta keampunan dari baginda sultan. Ketika inilah
Ibnu Khaldun telah mengarang bait-bait syair yang telah menyentuh perasaan
Sultan Annan sehingga baginda menjanjikan pembebasannya. Peristiwa ini
menunjukkan Ibnu Khaldun sangat pandai menggunakan syair untuk menarik belas
kasihan sultan.
Tambahan pula,
ibnu khaldun sememangnya terkenal dengan kebolehan bait-bait syair yang
menyentuh hati. Beliau telah mengatakan “Ketahuilah bahwa pendidikan Al-Quran
termasuk syiar agama yang telah diterima oleh umat Islam di seluruh dunia.
Islam dapat meresap ke dalam hati dan memperkuat iman. dan pengajaran al-quran
pun patut diutamakan sebelum mengembangkan ilmu-ilmu yang lain. ”
Sepanjang hidup
Ibnu khaldun, beliau sentiasa difitnah oleh musuh politiknya dan dikhianati
oleh pemerintah yang zalim. Namun, beliau sentiasa bersabar dan bijak mengatur
stategi untuk menyelamatkan dirinya daripada dipenjarakan dan dihukum bunuh.
Sebagai contoh, ketika di Mesir Ibnu Khaldun telah diberi kepercayaan untuk
mengetuai badan kehakiman oleh Sultan Zahir Barqa. Ibnu Khaldun cuba membawa
reformasi terhadap badan kehakiman yang ketika itu sedang berhadapan dengan
masalah amalan rasuah. Ibnu Khaldu telah membawa perubahan dalam bidang
kehakiman ini dengan melakukan pembaharuan dalam undang-undang. Segala usaha
murni Ibnu Khladun ini telah dicemari dengan fitnah oleh musuh-musuh politiknya
sehinggakan sultan melucutkan jawatan ketua hakim daripada ibnu khaldun.
Kemudian beliau telah mengasingkan diri dengan mengerjakan haji dan melawat
masjid Al-Aqsar. Kemudian beliau pulang semula ke Mesir.
Sultan ketika
itu telah menyedari bahawa Ibnu Khaldun berada pada pihak yang benar dan telah
menjadi mangsa fitnah. Baginda dengan berbesar hati telah memberikan semula
jawatan ketua hakim kepada Ibnu Khaldun. Selain itu, Ibnu Khaldun telah
meninggalkan teori yang amat berguna dalm mengkaji sesebuah usia kerajaan.
Beliau membuat teori bahawa purata usia sesebuah negara bertahan dalam tiga
generasi dan usia satu generasi bertahan selama 40 tahun. Ini bermakna purata
usia sebuah negara 120 tahun. Usia tiga generasi pula, dibahagikan kepada empat
tahap. Pertamanya ialah primitive, keduanya ialah pemilikan, ketiga beradab dan
kemakmuran. Tahap keempat pula ialah kelemahan dan kerosakan. Teori ini telah
digunakan oleh ahli-ahli sejarawan dunia untuk menilai jatuh bangunya sesebuah
kerajaan,
2) BIDANG ILMU
DAN PEMIKIRAN ISLAM
Ibnu khaldun
banyak menyumbang dalam bidang ilmu. Beliau menganalisis sejarah dari aspek
kemasyarakatan, ekonomi, politik dan pendidikan. Beliau juga banyak memberi
panduan terbaik kepada manusia tentang asas pembinaan tamadun dimana beliau
berpendapat bahawa sesebuah tamadun tertegak hasil dari keunggulan jasmani dan
rohani. para sejarawan mengiktiraf karya beliau sebagai bahan kajian dan
rujukan malah pemikiran beliau sering dijadikan wacana, tema-tema seminar,
bengkel, persidangan ilmiah, judul-judul buku dan tesis dan peringkat pengajian
tinggi. Disebabkan itu sebuah anugerah islamiah yang berpestij dinamakan
sempena nama beliau iaitu ibnu khaldun chair of islamic studies di universiti
in Jakarta, Indonesia iaitu Universiti ibnu khaldun.
Karya agung ibnu
khaldun ialah al-Muqaddimah :
Al-Muqaddimah
merupakan karya agung ibnu khaldun dalam bidang pensejarahan. Menurut B. lewis
buku ini merupakan ensiklopedia sintesis mengenai metadologi sains kebudayaan
dan buku ini banyak membantu ahli sejarah dalam penghasilan kajian yang benar
dan ilmiah kerana buku inimembahaskan secara terperinci tentang sejarah dan
pensejarahan. Buku ini setebal 700 helai muka surat.
Buku muqaddimah
ini dibahagikan kepada enam bad. bab satu ialah risalah umum tentang masyarakat
dan pertumbuhan umat manusia. Bab dua ialah tentang kehidupan masyarakat desa
iaitu masyarakat badawi atau perimitif. Bab ketiga pula menceritakan mengenai
pemerintahan dan sistem pemerintahan khalifah. seterusnya bab keempat mengenai
perkembangan kota-kota. bab kelima pula mengenai ekonomi penduduk di sesuatu
tempat dan bab kelima cara mempelajari ilmu pengetahuan dan pendidikan.
Ibnu khaldun
meyakini bahawa dasar negara bergantung kepada generasi pertama yang memiliki
tekad dan kekuatan yang tinggi untuk membina sebuah negara. Lalu terhasilah
jenerasi kedua yang mampu menikmati kestabilan dan kemakmuran yang ditinggalkan
generasi pertama. Generasi ketiga akan menikmati kemakmuran daripada gnerasi
kedua. Generasi ketiga akan membangun dalam kesenangan, kekayaan dan sedikit
demi sedikit akan terlalai dengan kesenangan ini. Kesenangan ini akan
melemahkan iman dan spritual rakyat tersebut dan akan menghancurkan negara
tersebut disebabkan kelemahan internal atau dari kesenangan musuh yang telah
lama memerhati kelemahan mereka.
Ada beberapa
catatan penting dari sini yang boleh kita ambil pengejaran. Bahawa ibnu khaldun
menjunjung tinggi ilmu pengetahuan yang tidak meremehkan sesebuah sejarah di
dalam negara. ibnu khaldun adalah seorang yang tidak pernah jemu mempelajari
ilmu yang serba luas. Ibnu khaldun juga seorang penulis yang produktif.
Muqaddimah ialah
sumbangan yang agung dalam persejarahan yang merupakan percubaan awal ahli
sejarah yang merupakan percubaan awal para ahli sejarah memahami perkara yang
berlaku pada sosial dan poolitik manusia. Buku ini juga merupakan satu bahan
yang menarik kerana pendekatan yang rasional, kaedah serta perbahasan yang
analitikal dan terperinci.
Ayah ibnu
khaldun sangat menerapkan pendidikan Alquran dalam diri beliau. Seperti mmana
yang dikatakan oleh ibn khaldun “ ketahuilah behawa pendidikan Al Quran adalah
sesuatu yang diterima oleh ummat islam di seluruh dunia islam. oleh itu
pendidikan Alquran akan meresap di dalam hati dan memperkuatkan iman. Dan
pengajaran Alquran pun patut diutamakan sebelum ilmu yang lain.
imamah, sultanah
dan khilafah
Menurut ibnu
khaldun beliau telah mendefinisikan perkataan-perkataan tersebut. Khilafah
menurut ibnu khaldun ialah pemerintahan yang berlandaskan agama yang
memerintahkan rakyatnya sesuai dengan syariat islam dalam hal duniawi dan
ukhrawi. Maka pemerintah yang memerintah berdasarkan agama digelar khilafah,
sultanah dan imamah.
Ibnu khaldun
berpendapat bahawa bentuk peperintahan ada 3. Pertama pemerintahan yang natural
(siyasah tabi’iyah) iaitu pemerintahan yang membawa masyarakatnya sesuai dengan
dengan tujuan nafsu. ertinya pemerintah memerintah kerajaan (mulk) lebih
mengikuti kehendak nafsunya tanpa memerhatikan kepentingan rakyat dan
mengakibatkan pelbagai penindasan dan anarki.
Kedua pula ialah
pemerintahan yang berdasarkan nalar (siyasah ‘aqnaliah) iaitu pemerintahan yang
mendekatkan rakyatnya dengan keadilan seperti pemerintahan republik.
Pemerintahan ini bersikap adil dan tiada penindasan. Pemerintahan ketiga ialah
pemerintahan yang berdasarkan agama iaitu pemerintahan siyasah diniyyah,
pemerintahan yang membawa rakyatnya dekat dengan agama dan bersifat duniawi dan
ukhrawi. Menurut ibnu khaldun pemerintahan adalah yang terbaik kerana ia
menjamin keamanan dalam sesebuah negara. Disebabkan ia memerintah berdasarkan
agama islam, pemerintahnya digelar imam atau khalifah. Digelar khalifah kerana
ia mengganti nabi dalam memerlihara keselamatan dan kesejahteraan agama, dan
digelar imam kerana kerana pemerintahan tersebut ibarat imam solat yang harus
diikuti oleh rakyatnya sebagai makmum (muqaddimah 191)
3) PENGASAS
FALSAFAH SEJARAH
Ibn Khaldun
adalah salah seorang pakar sejarah Arab teragung yang juga dikenali sebagai
bapa kepada sejarah kebudayaan dan sains sosial moden. Beliau turut
mengembangkan falsafah tidak berasaskan keagamaan paling awal sebagaimana yang
dicatit dalam karyanya, Muqaddimah (“Pengenalan”). Menurut Umar Furrukh dalam
kitabnya, Tarikh al-Fikr al-‘Arabi; setelah merasa bosan merantau dan melaksana
urusan kerajaan, Ibn Khaldun berpindah ke Morocco dan mengambil keputusan untuk
mengasingkan diri di sebuah tanah perkuburan di bahagian timur Telemsan selama
4 tahun dan mula menulis bukunya, Muqaddimah. Menurut catatan Abu Usaiba`ah
dalam kitabnya, `Uyun al-Anba’ fi Tabaqat al-Atibba’: Selain Muqaddimah, Ibn
Khaldun juga menulis dalam bidang-bidang lain seperti ilmu hisab, logik dan
sejarah.
Ibnu Khaldun
mendefinisikan sejarah sebagai catatan atau maklumat tentang masyarakat
manusia, iaitu perubahan-perubahan yang berlaku pada sifat-sifat manusia
seperti kemarahan, kebiadaban, revolusi, perasaan setia kawan dan pemberontakan
sehingga mengakibatkan terbentuknya kerajaan, negara dan rakyat, wujudnya
pelbagai kegiatan dan pekerjaan manusia, pelbagai aspek ilmu pengetahuan dan
pertukangan, dan secara umumnya berkenaan semua perubahan yang dialami oleh
manusia. Secara ringkas daripada definisi di atas, sejarah dan masyarakat
adalah satu kesatuan yang mempunyai kesamaan realiti yang berhubung kait antara
satu sama lain.
Konsep ini
berbeza dengan pendapat Herodotus, seorang ahli sejarah Yunani yang mengatakan
bahawa Tuhan telah campur tangan secara langsung dalam menentukan sejarah
manusia dan bukan manusia itu sendiri yang menentukan sejarahnya. Ibnu Khaldun
telah menetapkan beberapa prinsip untuk sejarah. Contohnya, apabila mengkaji
sesuatu peristiwa kebangkitan dan kejatuhan sesebuah kerajaan, seseorang
individu perlu memastikan penglibatan sebab dan akibat pelbagai aspek ilmu
pengetahaun dan pertukangan, dan secara umumnya berkenaan semua perubahan yang
dialami oleh manusia. Secara ringkas daripada definisi di atas, sejarah dan
masyarakat adalah satu kesatuan yang mempunyai kesamaan realiti yang berhubung
kait antara satu sama lain.
Jadi nilai-nilai
spritual sangat diutamakan sekali didalam kajiannya di samping mengkaji
ilmu-ilmu lainnya. Kehancuran suatu negara, masyarakat ataupun secara individu
disebabkan oleh nilai-nilai spiritual yang lemah. Jadi pendidikan negara adalah
sangat penting untuk menjadikan seorang itu bertakwa untuk kemaslahatan ummat.
Menurut beliau,
manusia sendiri yang menentukan sejarahnya kecuali mereka yang melanggar hukum
Allah sama ada hukum tersurat dalam wahyu atau tersirat dalam hukum alam akan
ditentukan Allah. Ibnu khaldun berjaya memurnikan ilmu sejarah dengan
menjadikan rasional sebagai kayu ukur fakta sejarah tanpa fanatik kepada
sesuatu laporan yang tidak terbukti kebenarannya. Menggariskan empat perkara
yang perlu dilakukan sejarawan dalam penelitian dan analisis laporan sejarah:
Membandingkan antara peristiwa-peristiwa dengan berdasarkan kaedah sebab dan
musabab. Mengkaji peristiwa-peristiwa lalu untuk dijadikan iktibar kepada
peristiwa-peristiwa yang sedang berlaku. Mengambil kira pengaruh iklim dan alam
sekitar terhadap apa yang berlaku. Mengambil kira kedudukan ekonomi dan budaya
terhadap peristiwa yang berlaku.
4) BAPA EKONOMI
ISLAM
Ibnu Khaldun
dikenali juga sebagai “Bapa Ekonomi Islam” kerana pemikirannya tentang teori
ekonomi yang logik dan realistik. Teori yang dikemukakannya jauh lebih
terdahulu daripada teori-teori ekonomi yang dikemukakan oleh pakar ekonomi
Barat spt Adam Smith (1723-1790) dan David Ricardo (1772-1823). Ibnu Khaldun
telah mengutarakan beberapa prinsip dan falsafah ekonomi spt keadilan,
hardworking, kerjasama, kesederhanan dan fairness.
Beliau
menegaskan bahawa keadilan merupakan tulang belakang dan asas kekuatan sesebuah
ekonomi. Ibnu Khaldun melihat manusia sebagai memerlukan pengetahuan ekonomi
untuk memenuhi misinya di atas muka bumi. Manusia perlu menjauhi perbuatan
jahat sebaliknya perlu mengikuti ajaran Islam dan mesti memberikan keutamaan
kepada kehidupan akhirat.
Beliau juga
mengemukakan teori bahawa perekonomian sentiasa berada dlm keseimbangan antara
penawaran dan permintaan. Menurut beliau faktor pengeluaran seperti tanah telah
tersedia, faktor buruh masih dianggap faktor terpenting di dalam proses
pengeluaran. Ibnu Khaldun juga berpendapat bahawa kenaikan paras harga barangan
yang tetap amat perlu untuk mengawal tahap produktiviti.
5) SEBAGAI
BUDAWAYAN
Ibnu khaldun
juga merupakan penggiat budaya dan kesusasteraan arab. Pengajian
kesusasteraanye ialah dengan syeikh muhammad bahr di Tunisia dimanfaatkankan
ibnu khaldun untuk memantapkan kebolehannya dalam bersyair. Ibnu khaldun banyak
menghasilkan syair semenjak kanak-kanak lagi. Kemahiran ibnu khaldun dalam
bidang pengsyairan jelas kelihatan dalam karyanya al muqaddimah apabila
membahaskan tentang syair arab
6) SUMBANAGAN
IBNU KHALDUN DALAM BIDANG SOSIOLOGI
Ibnu khaldun
terkenal dengan satu teori iaitu asyabiyah yakni adanya persamaan kepentingan
sebagai akibat dari adanya pergantungan yang menyebabakan sesuatu kelompok itu
bergabung. Tokoh ini tersohor dengan beberapa idea membangun. Menurut beliau,
gandingan antara agama dan asabiyyah dalam usaha-usaha mewujudkan sebuah negara
yang teguh adalah amat diperlukan pada peringkat permulaan untuk mewujudkan sesebuah
pemerintahan negara. Malah juga agama tidak akan sempurna tanpa ‘asabiyyah.
Meskipun begitu, beliau juga tidak menafikan bahawa kezaliman akan berlaku
sekiranya unsur-unsur ‘asabiyyah lebih mengatasi ke atas unsur-unsur agama. Ini
kerana agama adalah satu unsur yang lebih besar peranannya daripada ‘asabiyyah
dalam pebentukkan sesebuah pemerintahan negara. Kelompok itu mematuhi
ketentuan-ketentuan yang disepakati bersama.
Ibnu khaldun
menyatakan asabiyyah muncul kerana 4 sebab
i. Ikatan darah, keturunan ataupun kerabat
ii. Ikatan perjanjian atau persetujuan
iii. Ikatan yang timbul kerana hubungan
perlindungan dan setia kepada orang yang melindunginya.
iv. ikatan agama
Dari sudut
ekonomi, Ibn Khaldun memajukan konsep ekonomi, perdagangan dan kebebasan.
Beliau membangunkan idea bahawa tugas kerajaan hanya terhad kepada
mempertahankan rakyatnya dari keganasan, melindungi harta persendirian,
menghalang penipuan dalam perdagangan, mencetak dan menguruskan penghasilan
wang serta melaksanakan kepimpinan politik bijaksana dengan perpaduan sosial
dan kuasa tanpa paksaan. Sarjana ini juga memajukan teori nilai dan
hubungkaitnya dengan tenaga buruh, memperkenalkan pembahagian tenaga kerja,
menyokong pasaran terbuka, menyedari kesan dinamik permintaan dan bekalan
keatas harga dan keuntungan, menolak cukai yang tinggi, menyokong perdagangan
bebas dengan orang asing, dan percaya kepada kebebasan memilih bagi membenarkan
rakyat bekerja keras untuk diri mereka sendiri.
Pada tahun 1363
beliau bertindak sebagai duta raja Moor di Granada, kepada Pedro Kejam Castile
(The Cruel of Castile). Dia belayar ke Alexandria pada Oktober 1382 dan
menghabiskan riwayatnya sebagai guru dan pensyarah di Al-Azhar dan di beberapa
buah universiti lain. Ibn Khaldun juga pernah dilantik sebagai Hakim Diraja
oleh Sultan Abu al-Abbas, Cairo dan mengerjakan haji pada 1387. Tokoh ilmuwan
ini meninggal dunia pada 17 Mac 1406 di Kaherah, Mesir.
Antara jasa
terbesarnya ialah penyusunan ilmu sosiologi atau sains kemasyarakatan.
Ia telah diperkenal
oleh Ibn Khaldun sendiri pada sekitar tahun 1377. Sosiologi adalah satu
disiplin ilmiah yang mengkaji tentang interaksi kemanusiaan meliputi pelbagai
tajuk dalam berbagai bidang. Bidang ilmiah ini amat cenderung terhadap konflik,
persefahaman, persaingan dan kerjasama, organisasi, perpecahan, penyesuaian,
penyusunan, perubahan dan juga lain-lain proses interaksi kemanusiaan. Bidang
ini mempunyai kaitan rapat dengan ilmu politik. Malah penyelidik dalam bidang
politik akan lebih mampu memahami serta mendalami segala latarbelakang,
susunan, pola kehidupan sosial berbagai golongan atau kelompok dalam sesebuah
masyarakat.
Kesimpulan
Ibnu khaldun
merupakan seorang sarjana islam yang terkemuka dan mempunyai pengetahuan yang
luas tentang kajian beliau. Beliau sangat disegani oleh sarjana islam barat.
Buku beliau yang
terkenal iaitu muqaddimah dianggap sebagai pengasas ilmu kepada masyarakat atau
ketemadunan. selain itu pandangan dan teori-teori yang dikemukakan oleh beliau
telah banyak menyumbang kepada masyarakat sehingga ke hari ini.
Rujukan
Ahmad syafii
maarif. (1996)ibn khaldun dalam pandangan penulis barat dan timur. Jakarta:gema
insani press
Biyanto. (2004).
Teori siklus peradaban perspektif ibnu khaldun, surabaya: lembaga pengkajian
Agama dan masyarakat.
Toto suharto.
(2003) epistemologi sejarah kritis ibnu khaldun, yogakarta: fajar pustaka baru.
Awang, R.
(2013). Falsafah Sains Dan Teknologi. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa Dan Pustaka.
Saad, I. (1985).
Pengenalan Tamadun Islam Dalam Ilmu Perubatan. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa Dan
Pustaka.
Zain, S. M.
(1985). Pengenalan Tamadun Islam Dalam Sains Dan teknologi. Kuala Lumpur :
Dewan Bahasa Dan Pustaka
Pensyarah:
Abd Aziz bin Harjin
Tel:
013-400-6206, 011-1070-4212, 04-988-2701
abdazizharjin@perlis.uitm.edu.my
URL:
abdazizharjin.blogspot.com
No comments:
Post a Comment